Nếu bạn đang ấp ủ giấc mơ làm copywriter. Xin chúc mừng vì bạn quả là một người đặc biệt dũng cảm, thích mộng mơ và chơi đùa với ngôn ngữ.

Làm Copywriter ở Việt Nam không hiếm. Nhưng chúng mình gặp khó vì chẳng trường đại học nào dạy làm Copywriter chính qui hết trơn.

Chúng ta, những copywriter-tương-lai, cần phải biết tự chuẩn bị hành trang cho mình, có thể là từ các anh chị đi trước, hoặc từ những cuốn sách của những chuyên gia trong ngành. Hôm nay, Markus xin được giới thiệu 7 cuốn sách bổ ích phù hợp với những bạn đang muốn bước chân vào ngành quảng cáo.
Một số cuốn sách tiếng Anh trong danh sách này đã được dịch sang tiếng Việt. Tuy nhiên Markus vẫn khuyên các bạn nên đọc sách tiếng Anh, vừa không làm mất đi những cách chơi chữ hay ho của tác giả, vừa là dịp để chúng ta lên trình ngoại ngữ – một trong những điều không thể thiếu với một copywriter.

1, Ogilvy on Advertising – Ogilvy bàn về quảng cáo – David Ogilvy  

Đây chắc hẳn là một cái tên quá quen thuộc với tất cả những ai đang muốn làm quảng cáo. Hẳn rồi, ai mà chưa từng nghe nói đến agency Ogilvy & Mather, một trong những ông lớn trong ngành, và là ước mơ của rất nhiều copywriter. David Ogilvy không chỉ là người sáng lập nên agency hàng đầu thế giới, mà còn được mệnh danh là “cha đẻ của ngành quảng cáo”.

Ogilvy on Advertising giống như một cuốn sách hướng dẫn bạn cách để rèn luyện kĩ năng copywriting cho bản thân. Cuốn sách chứa rất nhiều lời khuyên và chỉ dẫn, đặc biệt là những chỉ dẫn để làm thế nào có thể sử dụng ngôn từ một cách hiệu quả nhất. Tuy rằng đây lại là một cuốn sách cổ điển ra đời trước khi có sự bùng nổ của Internet, nhưng những giá trị cốt lõi của quảng cáo vẫn chưa hề thay đổi.Điều bản thân mình thích nhất khi đọc cuốn Ogilvy on Advertising đó chính là việc Ogilvy đưa ra những bài học đi kèm case study thực tế của các chiến dịch marketing đã từng được ông trực tiếp thực hiện. Cuốn sách giống như một cuộc hành trình ngược thời gian về thời đại sơ khai của những quảng cáo đầu tiên, những hình thức marketing đầu tiên vậy. Nhiều người rất thích đọc Principle of Marketing của Kotler – là cuốn sách kinh điển về marketing, kinh điển tới nỗi được sử dụng làm giáo trình cho rất nhiều khoá học Marketing trên toàn thế giới. Nhưng bản thân mình lại thích đọc Ogilvy on Advertising hơn nhiều. Cảm giác đọc cuốn sách này gần gũi với bản thân người làm quảng cáo vì nó được xây dựng và thuật lại dựa trên ngôi thứ 1, giống như một sự tự thuật và trải nghiệm của bản thân người viết hơn là một cuốn sách giáo khoa đơn thuần.Cuốn Ogilvy on Advertising cũng gồm cả những trải lòng về nghề làm quảng cáo. Về những mục đích cao đẹp và những nhiệm vụ khiến cuộc sống trở nên tuyệt vời hơn mà các copywriter với ý tưởng cùng ngôn từ của họ có thể thực hiện được. Về những trăn trở ở góc cạnh đạo đức khi làm quảng cáo mà bất cứ ai cũng sẽ trải qua.Nói tóm lại, nếu để chọn một cuốn sách làm sách giáo khoa cho marketing, tất nhiên mình sẽ chọn Principle of Marketing của Kotler. Nhưng nếu chọn một cuốn để truyền cảm hứng và học những bài học đầu tiên của marketing, mình sẽ recommend cuốn Ogilvy on Advertising đấy.

2, Scientific Advertising – Phòng thí nghiệm của nhà quảng cáo – Claude C. Hopkins

Claude C. Hopkins là một trong những nhà tiên phong trong ngành quảng cáo. Ông tin rằng, quảng cáo tồn tại chỉ đề bán sản phẩm, do đó cần được đo lường và đánh giá bằng hiệu quả mà nó tạo ra. Triết lí này của ông đã được thể hiện rất rõ ràng trong cuốn sách nổi tiếng Scientific Advertising xuất bản năm 1923. Tuy cổ điển và được viết vào thời chưa có những phương pháp marketing hiện đại, và một số điều không còn đúng với bối cảnh hiện tại nữa, nhưng không ai có thể chối bỏ giá trị của Scientific Advertising. Tác giả đã giới thiệu với người đọc rất nhiều khía cạnh quan trọng của quảng cáo, như những quy luật cơ bản của quảng cáo, tâm lý người tiêu dùng, chiến lược quảng cáo… Cuốn sách cũng cung cấp cho người đọc cách để làm quảng cáo một cách khoa học bằng việc cung cấp những cách đo lường hiệu quả của quảng cáo. Đây là một liều thuốc tốt giúp bạn bồi dưỡng cho mình một cách tư duy khoa học hơn khi làm quảng cáo.

Trong cuốn Ogilvy on Advertising, Ogilvy đã viết về Claude de Hopkins và phương pháp của ông bằng việc khẳng định: ‘Không nhiều người có kinh nghiệm trong nghề có thể tranh luận với những tuyên bố sau: “Câu hỏi nào cũng có thể được trả lời, với chi phí thpaas, nhanh chóng và dứt khoát bằng chiến dịch kiểm tra. Và đó là cách trả lời chúng – thay vì tranh luận nảy lửa với nhau trong cuộc họp”.’

Cuốn sách này đã được dịch sang tiếng Việt với tựa đề khá dễ thương Phòng thí nghiệm của Nhà quảng cáo.

3, The Adweek Copywriting Handbook – Joseph Sugarman

Đây là một cuốn sách đặc biệt dành cho các bạn mới chập chững vào nghề, hoặc đang có ý định tìm hiểu về nghề quảng cáo. Trong cuốn sách này, tác giả đưa ra những hướng dẫn và lời khuyên đã được kiểm chứng thực tế về cách viết một đoạn copy lôi cuốn để thúc đẩy khách hàng mua sản phẩm. Tiền của khách hàng đều là “hard earned money”, đều là những đồng tiền mồ hôi nước mắt không dễ gì kiếm được, một đoạn copy phải đủ hấp dẫn để thuyết phục khách hàng mở ví. Copy chính là linh hồn của quảng cáo. Trong cuốn sách này, tác giả đã đưa ra những gì cơ bản nhất giúp bạn viết được một đoạn copy bán được hàng.

Cuốn sách của Sugarman là một trong những tác phẩm hiếm hoi mà bạn có thể học được cách làm sáng tạo với những print ads, hình thức quảng cáo mà theo tác giả là đòi hỏi sự sáng tạo, khả năng chơi với con chữ thông tminh và yêu cầu hiệu quả hơn hẳn s với các hình thức quảng cáo khác. Nếu như các cuốn sách khác trong danh sách này nói nhiều về công việc của mộtngười làm quảng cáo sáng tạo, , những trải nghiệm đời thực, truyền cảm hứng cho họ  bằng những case study thì cuốn sách này lại tập trung vào một điểm duy nhất. Đó là Nghiệp vụ căn bản của Copywriter. Từ những điều cần thiết để trở thành một copywriter (có sự tò mò vô biên với mọi thứ, luôn học hỏi, ý tưởng đến từ đâu – trải nghiệm…) cho đến một qui trình từng bước một để viết một copy hoàn chỉnh. Và nếu cảm thấy là chưa đủ, thì đúng như tên gọi của mình, cuốn cẩm nang viết quang cáo này còn giúp bạn rà lại những nội dung quảng cáo mình đã viết nữa kìa. Phần 2, phần 3 của cuốn sách lại tập trung phân tích những yếu tố tâm lý của người đọc, những nội dung nào mới khiến người ta thích thú hơn, viết như thế nào mới là ổn và như thế nào sẽ khiến người đọc dễ chủ động mua hàng hơn nữa.

Nếu bạn đang cần một cuốn sách để hướng dẫn cách viết lách, cách bắt đầu với công việc xử lý nội dung, đây chính là một cuốn cẩm nang để tham khảo cực hiệu quả đấy.

4, How to Get Ideas – Một nửa của 13 là 8 – Jack Foster

Đúng như tựa đề, đây là cuốn sách hướng dẫn bạn cách tìm ý tưởng. Cuốn sách bàn về bản chất của ý tưởng, đó chính là kết tinh từ những mối liên kết của những suy nghĩ và tư duy khác nhau. Tìm ra ý tưởng chính là tìm ra những mối liên kết vô hình và hữu hình đó.

Trong cuốn sách, tác giả cũng đã nêu ra những bước rõ ràng để có thể chuẩn bị sẵn sàng để tạo ra ý tưởng, cũng như những bước để tiến hành tìm kiếm ý tưởng. Vốn biết ý tưởng không phải là một thứ máy móc, thế nhưng nếu làm theo các bước rõ ràng, chúng ta vẫn có thể làm cho quá trình tìm kiếm trở nên dễ dàng hơn. Cuốn sách này được đánh giá là một cuốn sách dễ đọc, thú vị, và truyền cảm hứng cho bất cứ ai cần ý tưởng trong công việc hay trong cuộc sống. Ai cần nhiều ý tưởng hơn cả copywriter chúng ta nữa nhỉ? Quá phù hợp rồi phải không.

5. Ngấu nghiến nghiền ngẫm

Ngấu nghiến nghiền ngẫm là một cuốn sách về quảng cáo, ý tưởng và copywriting được viết theo kiểu kể chuyện, mà kể chuyện ngụ ngôn ngành quảng cáo hẳn hoi. Mỗi chương  bắt đầu với một câu chuyện từ cuộc sống bình thường, từ chuyện của gia đình Dave Trott, chuyện gặp lúc đi xem bói, chuyện giữa Churchill và Hitler v..v… Nhưng thế nào rồi kết lại, người đọc cũng sẽ có được một câu chốt tổng kết về bài học trong ngành quảng cáo lấy cảm hứng từ đời thường.  Nếu muốn có một hệ thống lý thuyết bài bản kiểu 4P, 4C gì Làm gì đấy thì cuốn này rất lạc quẻ. Nhưng nếu muốn biết cách mọi người suy nghĩ như thế nào, cách tư duy con người hoạt động ra sao và làm thế nào để tác động đến nó, thì tốt nhất là “ngấu nghiến” đi. Rồi sau đọc lại 2, 3 lần để “nghiền ngẫm”.

Cách viết cuốn Ngấu nghiến nghiền ngẫm cũng tưng tửng dị dị. Mỗi câu một ý. Chấm một cái xuống dòng luôn đúng kiểu sáng tạo bất diệt, làm người đọc lúc đầu thấy quái quái nhưng sau lại thấy chính cách triển khai ý từng phần từng phần một, từng bước từng bước một đơn giản như thế rất nhanh vào đầu. Tư duy kiểu “săn mồi” (predatory thinking , tựa gốc của sách) chính là như vậy, có thể hấp dẫn, có thể làm khách hàng shock, có thể làm họ thấy kì lạ. Nhưng đã làm quảng cáo thì luôn phải làm một cách hiệu quả. Xôi thịt một chút cũng được, nhưng phải là hiệu quả. Làm quảng cáo bằng cách chạm đến những painpoint sâu kín của khách hàng, tìm ra cách mới để nói với họ, càng trực tiếp càng tốt. Khi đã bước vào ngành Marketing, nếu bạn không phải “kẻ ăn thịt” làm ra những quảng cáo hiệu quả, thì bạn sẽ “bị thịt” nhanh thôi. Đấy là những thứ rất xịn mà mình đã học được từ cuốn Ngấu nghiến nghiền ngẫm.

Mua Ngấu nghiến nghiền ngẫm về rồi, tốt nhất là tạm thời tắt máy tính đi, ôm sách đọc một lèo 2 tiếng cho sướng mắt sướng não. Rồi đặt ở đầu giường, thi thoảng lại giở ra đọc tiếp, nghiền ngẫm trước giờ đi ngủ, lúc ngồi trong quán cà phê chờ mấy đứa cao su, hoặc lúc không có ý tưởng gì cho bài post mới.
Nếu bạn ở Hà nội, bạn có thể đặt sách qua link: http://markus.cognitocrm.com/events/Ngaunghien

6, Làm bạn với hình, Làm tình với chữ – Bút Chì

Đọc tên đã thấy tình như cái bình rồi. Không chỉ sexy đâu, đọc cuốn này các ạn sẽ thấy một chân lý được anh  Bút Chì đúc kết đấy là: Làm sáng tạo là phải Dâm!. Đúng thế đấy, phải Dâm, phải bậy bạ thích thú với những điều kỳ lạ hơi khác thường, thích thú khi ngó ngoáy ngọ ngoạy với con chữ thì mới có thể  biến hoá tài tình với những con chữ. Cuốn sách được tổ chức theo kiểu từ điển A-Z ngành quảng cáo mà mỗi chữ cái sẽ cung cấp cho bạn một khái niệm về quảng cáo cũng như những kiến thức bổ ích liên quan. Điều khiến người đọc cảm thấy mê đọc Làm bạn với hình, làm tình với chữ là nét hài hước rất duyên của anh Bút Chì khi pha trộn trong kiến thức chuyên môn trong những câu chuyện cũng như lối hành văn chơi chữ tài tình. Nó khiến những người đọc lần đầu  thông  cảm thấy quá tải kiến thức hàn lâm đến độ đọc xong được quyển sách thì  cảm giác như mình là con vịt bị nhồi họng lúc 12h đêm ở chợ đầu mối chờ làm thịt. Sự cá tính của nội dung thể hiện trong từng câu chữ, giàu vốn từ, giàu tính sáng tạo cũng như tạo hình, tạo liên tưởng chỉ bởi từ ngữ.

Trích: “Bình thường sếp rất nhẹ lời, hổng hiểu sao hôm ấy nặng lời đến thế. Chắc do deadline quá nắng, trong khi chân bạn gái lại quá dài, gây cho sếp nhiều áp lực. Chính tôi cũng thấy áp lực. Bạn biết mà, người mới bao giờ cũng tìm đủ cách để thể hiện mình. Và biến là cách tệ nhất.
Trên đường về, tôi thé nhà thuốc mua chai thuốc bổ, lột nhãn, gai lại như món quà, kèm tấm thiệp nhỏ “Sếp, tối nay uống hai muỗn cho máu huyết lưu thông, tứ chi linh hoạt”.
Sáng mai, sếp tươi hẳn, như hoa vừa được tưới, như đàn bà lâu ngày vừa được yêu.
Sau buổi họp thành công với khách hàng, sếp nhắn tin tít tít vào máy “Cám ơn cậu. Chai thuốc hiệu nghiệm, hiệu nghiệm lắm luôn. Mua thêm vài chai để dành nhé !” Tôi lại ngược trở vào nhà thuốc mua thêm hai chai Cao Ích Mẫu. Lần này thông cần gói vì sếp muốn tự mình xé tem, xem nhãn.”

Cuốn sách giống như một guideline cho những người muốn tìm hiểu và bước chân vào ngành, giúp người đọc hệ thống được kiến thức về ngành quảng cáo một cách nhẹ nhàng và vui vẻ. Hãy đọc cuốn sách bây giờ, để có kiến thức trước khi bước chân vào ngành. Và hãy đọc lại nó sau 1 – 2 năm theo đuổi nghiệp copywriter, bạn sẽ cảm thấy thấm hơn nhiều những điều được viết trong sách.

7. Ý tưởng này là của chúng mình – Huỳnh Vĩnh Sơn

Lại là một cuốn sách cực hay nữa của một tác giả Việt. Anh Huỳnh Vĩnh Sơn, biệt danh Sói Ăn Chay, là một cái tên không mấy xa lạ trong giới creative khi là người sáng lập trang web toiyeumarketing.com. Hồi mới bắt đầu tập tành mon men đến làm quen với Marketing, blog toiyeumarketing chính là chỗ mình hay lê la nhất. Vì đơn giản là nó rất thật, rất đời thường của dân làm quảng cáo. Cảm giác như một cuốn nhật ký để viết ra những câu chuyện “thâm cung bí sử” của ngành, những trải nghiệm làm nghề của một người rất đam mê với công việc làm Copywriter vậy.

Cuốn sách này sẽ không cung cấp cho bạn nhiều kiến thức và kĩ năng để trở thành một copywriter, thay vào đó là những chuyện “thâm cung bí sử”, những câu chuyện nho nhỏ mà chỉ người trong nghề mới hiểu. Cuốn sách xuyên thẳng vào thế giới copywriter ở Việt Nam, về những cái khó, cái cực khi làm nghề. Đọc sách rồi mới thấy nghề quảng cáo không lấp lánh ánh kim cương như mình nghĩ, cũng không được sáng tạo theo cách thoả sức bung lụa mà còn phải gò mình trong cái khung “brief” và phải đúng ý client. Rất nhiều rất nhiều câu chuyện khác có thể làm bạn chùn bước, mất sạch nhuệ khí tiến vào chiến trận. Tuy nhiên, mục đích của tác giả không phải để làm bạn bỏ cuộc. Tác giả muốn cho bạn một cái nhìn thực tế để bạn có thể nghiêm túc cân nhắc lại đam mê và khả năng của mình, để xem bạn có thực sự phù hợp với nghề hay không. Vì như anh Sơn đã chia sẻ trong cuốn sách: “Bao giờ mình còn thấy sáng tạo mang lại niềm vui cho mình thì mình còn theo nghề.”

Tham khảo ngay Talkshow “Creative Agency Guide – Bơi thế nào trong biển sáng tạo?” dành cho các bạn sinh viên đang mong muốn theo đuổi ngành quảng cáo sáng tạo, làm việc trong các Creative Agency thứ thiệt như Leo Burnett Vietnam, MullenLowe, Phibious, Time Universal…